اثرات منفی قند و شکر بر مغز

• اختلال در مهارت‌های شناختی و کاهش خودکنترلی: در بسیاری از افراد، مصرف کمی شکر و قند، میل به مصرف بیشتر آن را تحریک می‌کند.
• اثرات شبه مواد مخدر در مرکز پاداش مغز: دانشمندان اخطار می دهند که غذاهای شیرین – همراه با غذاهای شور و چرب – می‌توانند اثراتی شبیه به اعتیاد در مغز انسان ایجاد کنند که منجر به از دست دادن خودکنترلی، پرخوری و متعاقب آن ایجاد اضافه وزن می شود.

در انسان های اولیه، این محرک به آنها کمک می کرد تا به سمت غذاهای پر کالری سوق پیدا کنند، و این به بقای آن ها در زمانی که غذا کمیاب بود کمک می کرد. اما امروزه، این انگیزه اولیه به همه گیری چاقی و دیابت ما منجر می شود. ویژگی های رفتاری و عصبی-بیوشیمیایی سوء مصرف مواد و پرخوری کاملاً مشابه است و ایده اعتیاد به غذا در بین دانشمندان در حال افزایش است.

در این مقاله، اثراتی که قند و شکر بر مغز می‌گذارد، از جمله تأثیر آن بر پاسخ پاداش را مورد بحث قرار می‌دهیم. همچنین به چگونگی تأثیر آن بر حافظه، خلق و خو و شناخت خواهیم پرداخت.

قند و شکر بر پاسخ پاداش مغز تأثیر می گذارد

پاسخ پاداش:

پاسخ پاداش زمانی اتفاق می‌افتد که ساختارهای خاصی در مغز در پاسخ به یک پاداش مانند غذا، رابطه جنسی یا مواد مخدر اعتیادآور فعال می‌شوند. فعال کردن این مسیر باعث ایجاد ارتباط بین فعالیت و احساس لذت می شود که احتمال تکرار رفتار را افزایش می دهد.

در انسان‌ها، غذاهای با گلیسمی بالا، مناطقی از مغز را فعال می‌کنند که با پاسخ پاداش مرتبط است و احساس گرسنگی شدیدتری نسبت به غذاهای با گلیسمی پایین ایجاد می‌کند. غذاهایی که باعث افزایش بیشتر گلوکز خون می شوند، انگیزه اعتیادآور بیشتری در مغز ایجاد می کنند.

شاخص قند یا شاخص گلیسمی راهی برای طبقه بندی غذاهای حاوی کربوهیدرات برای تخمین سرعت هضم آنها و پتانسیل آنها برای افزایش سطح قند خون است. انواع مختلف کربوهیدرات‌ها در بدن به‌طور متفاوتی پردازش می‌شوند، برخی باعث افزایش و کاهش سریع و قند خون شده و برخی دیگر منجر به افزایش و کاهش تدریجی‌تر و آهسته‌تر می‌شوند.

غذاهای با گلیسمی بالا

غذاهایی با گلیسمی بالا آنهایی هستند که شاخص قند یا گلیسمی بالایی دارند. آنها به سرعت هضم شده و باعث افزایش سریع سطح گلوکز خون می شوند.

نمونه هایی از غذاهای با گلیسمی بالا عبارتند از:

• غذاهای فراوری شده
• غذاهای با قند و شکر بالا
• غلات، دونات و نان سفید
• سیب زمینی ها

غذاهای با گلیسمی پایین

غذاهای با گلیسمی پایین آنهایی هستند که شاخص قند یا گلیسمی پایینی دارند. چنین غذایی می توانند به افراد در کنترل سطح قند خون و وزن بدن کمک کند و خطر ابتلا به بیماری هایی مانند بیماری قلبی و دیابت نوع 2 را کاهش دهد.

نمونه هایی از غذاهای با گلیسمی پایین عبارتند از:

• سبزیجات
• میوه ها
• لبنیات
• آجیل
• حبوبات

تحقیقات منتشر شده در مجله آمریکایی تغذیه بالینی از شاخص گلیسمی (GI) (معیاری برای چگونگی تبدیل برخی غذاها به قند در بدن) برای آزمایش این فرآیند استفاده کرد و دریافت که خوردن یک وعده غذایی با شاخص قند یا گلیسمی بالا باعث فعالیت بیشتر مغز در مناطق درگیر رفتار خوردن، پاداش و ولع خوردن می شود.

قند و شکر باعث واکنش هایی شبیه به اعتیاد می شود

مطالعات اضافی در مورد فعالیت مغز شواهدی را ارائه کرده است که از این ایده حمایت می کند که پرخوری، سیستم پاداش مغز ما را تغییر می دهد. و پس از آن، همین تغییر باعث پرخوری بیشتر می شود. تصور می‌شود که همین فرآیند زیربنای تحمل مرتبط با اعتیاد است.

با گذشت زمان، مقادیر بیشتری از ماده برای رسیدن به همان سطح پاداش مورد نیاز است. مطالعات نشان می دهد که پرخوری منجر به کاهش تدریجی پاسخ پاداش و بدتر شدن اعتیاد به خوردنی های با ارزش غذایی پایین اما غنی از قند، نمک و چربی می شود.

مطالعه ای که در مجله PLoS One منتشر شد نشان داد که غذاهای شیرین می توانند بیشتر از کوکائین اعتیادآور باشند. اگرچه این تحقیق بر روی حیوانات انجام شد، محققان دریافتند که شیرینی شدید حتی در افراد حساس به مواد مخدر و معتاد، می تواند از پاداش کوکائین پیشی بگیرد.

همچنین بخوانید: 7 ماده غذایی مضر برای سلامت روان و جایگزین آن ها

قند و شکر روی حافظه تاثیر می گذارد

قند و شکر علاوه بر اثرات منفی بر مغز، به کل بدن نیز آسیب می رساند. حتی یک نمونه از افزایش گلوکز در جریان خون می تواند برای مغز مضر باشد و در نتیجه موارد زیر را به دنبال داشته باشد:

• کند شدن عملکرد شناختی
• نقص در حافظه
• مشکلات توجه
• التهاب در مغز

التهاب در مغز می تواند به مشکلات بیشتر حافظه دامن بزند. مطالعه‌ای که در سال 2016 انجام شد، نشانگرهای التهابی را در هیپوکامپ موش‌هایی که از رژیم غذایی با قند بالا تغذیه می‌کردند، نشان داد. اما در مقابل، در موش‌هایی که از رژیم غذایی استاندارد تغذیه می‌شدند، چنین نشانه ای وجود نداشت.

اما خبر خوب این است که این آسیب التهابی ناشی از قند و شکر ممکن است دائمی نباشد.

یک مطالعه در سال 2017 نشان داد که آسیب حافظه ناشی از مصرف قند و شکر را می توان با پیروی از یک رژیم غذایی کم قند و شاخص گلیسمی پایین معکوس کرد.

علاوه بر این، تحقیقات منتشر شده در مجله Nutrients در سال 2015 نشان داد که کاهش مصرف قند و شکر و در مقابل استفاده از اسیدهای چرب امگا 3 و کورکومین باعث بهبود حافظه کاری می شود.

قند و شکر روی خلق و خو تاثیر دارد

یکی دیگر از تأثیرات جدی قند و شکر بر مغز، تأثیر آن بر خلق و خو است. چنین اثراتی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• به خطر افتادن پردازش هیجانی: بر اساس یک مطالعه تصویربرداری مغزی، در افراد جوان سالم، توانایی پردازش هیجانی با افزایش گلوکز خون به خطر می افتد.
• افزایش اضطراب: مطالعه دیگری که در Diabetes Care منتشر شد نشان داد که افراد مبتلا به دیابت نوع 2، در طول هیپرگلیسمی حاد (افزایش قند خون) غمگینی و اضطراب بیشتری را تجربه می کنند.
• خطر بیشتر افسردگی: یکی از بزرگترین مطالعات در مورد ارتباط قند و شکر با افسردگی - تجزیه و تحلیل مصرف رژیم غذایی و خلق و خوی 23245 نفر که در مطالعه Whitehall II ثبت نام کرده بودند - نشان داد که میزان مصرف قند و شکر بالاتر با بروز بیشتر افسردگی مرتبط است.

مطالعه ای که در سال 2017 در مجله Scientific Reports منتشر شد، نشان داد افرادی که بیشترین میزان مصرف قند و شکر را دارند، 23 درصد بیشتر از کسانی که کمترین میزان قند را مصرف می کنند، در معرض ابتلا به اختلال روانی قرار دارند.

مصرف قند مانع از ظرفیت ذهنی می شود

افزایش گلوکز خون به رگ های خونی آسیب می رساند. آسیب عروق خونی علت اصلی عوارض عروقی دیابت است که منجر به مشکلات دیگری مانند آسیب به عروق خونی در مغز و چشم و ایجاد رتینوپاتی (اختلالاتی ایجاد کننده آسیب به شبکیه چشم) می شود.

مطالعات طولانی مدت روی دیابتی ها نشان می دهد که آسیب مغزی پیشرونده منجر به نقص در موارد زیر می شود:

• یادگیری
• حافظه
• سرعت تجزیه و تحلیل
• سایر عملکردهای شناختی

قرار گرفتن مکرر در معرض سطوح بالای گلوکز ظرفیت ذهنی را کاهش می دهد. دلیل این مسئله هم این است که سطوح بالاتر هموگلوبین گلیکوزیله شده (HbA1c) با درجه بیشتری از کوچک شدن مغز مرتبط است.

حتی در افرادی که دیابت ندارند، مصرف قند و شکر بیشتر با نمرات پایین تر در تست های عملکرد شناختی مرتبط است. تصور می شود که این اثرات به دلیل ترکیبی از قند خون بالا، فشار خون بالا، مقاومت به انسولین و کلسترول بالا باشد.

تحقیقات بیشتر نشان می دهد که رژیم غذایی سرشار از قند افزوده، تولید فاکتور نوروتروفیک مشتق از مغز (BDNF) که یک ماده شیمیایی ضروری مغز برای شکل گیری حافظه و یادگیری جدید است را کاهش می دهد. طبق مطالعه منتشر شده در مجله Diabetologia، سطوح پایین BDNF با زوال عقل و بیماری آلزایمر نیز مرتبط است.

سخنی از دنیای موسیقی درمانی در مورد اثرات منفی قند و شکر بر مغز

همانطور که تحقیقات نشان می دهد، هر قند و شکر اضافه شده ای به غذای ما خطرناک است. ما می‌توانیم با مصرف میوه‌های تازه به جای قندهای تصفیه شده، از این خطرات جلوگیری کنیم.

خوردن میوه‌های تازه، شیرینی رضایت‌بخش خوراکی‌های مملو از قند را همراه با فیبر، آنتی‌اکسیدان‌ها و فیتوکمیکال‌های میوه که افزایش قند در جریان خون را کاهش می‌دهند و اثرات منفی آن را مسدود می‌کنند، فراهم می‌کند.

منبع