هذیان یا توهم خود بزرگ بینی یا عظمت، نوعی از هذیان است که شامل اعتقاد غیرواقعی فرد به توانایی ها یا قدرت های خود است. برخی از عوامل عصبی، ژنتیک، سوء مصرف مواد، اختلالات روانپزشکی، تروما، استرس و سوگیری های شناختی می توانند باعث این اختلال شوند. افراد مبتلا به این توهم ممکن است بزرگ نمایی را تجربه کنند. این بدان معناست که آنها بر این باورند که توانایی های ویژه ای دارند، قرار است کارهای خارق العاده ای را انجام دهند، یا قدرتی بالاتر آنها را برای انجام یک ماموریت ویژه انتخاب کرده است.
آنها همچنین ممکن است عقده برتری داشته باشند و معتقد باشند که می توانند به چیزهایی دست یابند که دیگران نمی توانند. این باورها می توانند تکان دهنده باشند و اغلب منجر به مشکلاتی در روابط، کار و سایر زمینه های زندگی می شوند.
فهرست عناوین
اگر شما یا کسی که می‌شناسید دچار تحریف‌های شناختی است، ضروری است که به دنبال کمک حرفه‌ای باشید. بیماری های روانی که باعث الگوهای تفکر غیرمنطقی می شوند، مانند اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی، اختلالات توهم و مصرف مواد، به خوبی به وسیله تراپی قابل درمان هستند. با درک علل و اثرات هذیان یا توهم خودبزرگ‌بینی، روانشناسان می توانند استراتژی های درمانی موثرتری را برای افراد مبتلا ایجاد کنند.
چه چیزی باعث هذیان یا توهم خود بزرگ بینی می شود؟
عوامل و شرایط پیچیده مانند عدم تعادل ژنتیکی و انتقال دهنده های عصبی می تواند منجر به هذیان یا توهم خود بزرگ بینی یا عظمت شود،. درک علل این اختلال برای دریافت مراقبت و درمان مناسب حیاتی است.
1. عوامل عصبی ممکن است منجر به توهم خودبزرگ بینی شود
دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که عدم تعادل انتقال دهنده های عصبی می تواند باعث باورهای غلط خود بزرگ بینی و عملکرد نامناسب مغز شود. این مواد شیمیایی در مغز نقش مهمی در تنظیم خلق و خو و رفتار دارند. عدم تعادل در این انتقال دهنده ها می تواند منجر به علائمی مانند احساس اغراق آمیز از اهمیت داشتن و باورهای غیرواقع بینانه فرد در مورد توانایی های خودش شود. به عنوان مثال، دوپامین نقش مهمی در عملکرد سیستم پاداش مغز ایفا می کند.
فعالیت بیش از حد دوپامین، همانطور که در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی در طول دوره های شیدایی دیده می شود، می تواند به ایجاد خطاهای شناختی منجر شود. به همین ترتیب، عدم تعادل در سایر انتقال دهنده های عصبی مانند سروتونین و نوراپی نفرین نیز می تواند منجر به علائم توهم خود بزرگ بینی شود. علاوه بر این، دانشمندان دریافته اند که اختلال در مسیرهای عصبی خاص، مانند مدارهای دوپامینرژیک و گلوتاماترژیک، می تواند باعث روان پریشی شود.
2. تأثیرات ژنتیکی و خانوادگی
ژنتیک نیز می تواند به طور قابل توجهی خطر ابتلا به هذیان خودبزرگ‌بینی را افزایش دهد. دانشمندان ژن های خاصی مانند آنتی ژن لکوسیت انسانی (HLA) را شناسایی کرده اند که ممکن است در ایجاد اختلالات پارانوئید نقش داشته باشد. این ژن ها به تنظیم انتقال دهنده های عصبی مانند دوپامین، سروتونین و نوراپی نفرین کمک می کنند که در تثبیت خلق و خو و رفتار بسیار مهم هستند. تغییرات در این ژن‌ها می‌تواند منجر به عدم تعادل انتقال‌دهنده‌های عصبی شود که می‌تواند علائم هذیان یا توهم خود بزرگ بینی را ایجاد کند.
در حالی که هذیان عظمت می تواند به دلایل متعددی علاوه بر عوامل ارثی رخ دهد، در صورت داشتن سابقه خانوادگی این بیماری، شناخت خطرات احتمالی ضروری است. اگر شما یا یکی از عزیزانتان علائم خودبزرگ‌بینی را تجربه کردید، فوراً از متخصص کمک بگیرید.
3. مصرف و سوء مصرف مواد می تواند باعث هذیان خود بزرگ بینی شود
الکل و مواد مخدر مانند کوکائین و سایر محرک‌ها، مواد افیونی و بنزودیازپین‌ها می‌توانند در برخی افراد باعث روان‌پریشی ناشی از مواد مخدر شوند. علائم رایجی که تحت تأثیر مصرف مواد مخدر مشاهده می شود شامل شیدایی، تفکر هذیانی و توهمی، گسستگی و سایر علائم روان پریشی است.
به عنوان مثال، سوء مصرف مواد ممکن است خود بزرگ بینی را تشدید کند و باعث شود که مصرف کننده احساس شکست ناپذیری پیدا کند یا حس کند که از قدرت خاصی برخوردار است. این افراد ممکن است به دلیل الگوهای تفکر تحریف شده خود تصمیمات غیرمنطقی، خطرناک و تکانشی بگیرند. با این حال، درمان مناسب توسط یک متخصص بهداشت روان دارای مجوز می تواند به کاهش علت زمینه ای توهمات مرتبط با مصرف مواد کمک کند.
همچنین بخوانید: 7 عامل خودشیفته شدن یک فرد - دلایل روانشناختی خودشیفتگی
4. اختلالات روانی
برخی از بیماری‌های روانی، مانند اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی و اختلالات شخصیتی، می‌توانند باعث ایجاد توهم یا هذیان خود برزگ بینی شوند. به عنوان مثال، مطالعات نشان می دهد که حدود دو سوم از بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی و نیمی از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی گزارش داده اند که دچار توهم عظمت هستند. علاوه بر این، حدود 30 درصد از بیماران مبتلا به اختلالات مصرف مواد و 21 درصد از افراد مبتلا به افسردگی افکار خود بزرگ بینی دارند.
افراد مبتلا به اختلال دوقطبی ممکن است در طول دوره های شیدایی به دلیل افزایش سطح دوپامین و نوراپی نفرین دچار این توهم شوند. افزایش این مواد شیمیایی می تواند منجر به احساس بزرگی و عظمت متوهمانه و باورهای غیرواقعی در مورد توانایی های فرد شود. در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، هذیان عظمت اغلب در طول توهمات بینایی یا شنیداری رخ می دهد. به عنوان مثال، آنها ممکن است معتقد باشند که دارای قدرت معنوی یا دانش پنهانی در مورد رویدادهای آینده هستند.
برای برآوردن معیارهای اختلال شخصیت دوقطبی، اسکیزوفرنی یا خودشیفتگی (NPD)، بیمار باید بزرگ‌نمایی یا الگوهای تفکر هذیانی از خود نشان دهد.
5. تروما یا تجربیات آسیب زا
تروما اغلب باعث ناراحتی روانی می شود و خطر ابتلا به اختلال و انحرافات شناختی را افزایش می دهد. مطالعات نشان می‌دهد افرادی که آسیب‌های روانی مانند رها شدن یا غفلت را در دوران کودکی تجربه کرده‌اند، ، در معرض خطر تفکر هذیانی هستند. محققان دریافتند که بزرگ نمایی و خودبزرگ بینی، که یک باور متورم نسبت به موقعیت یا قدرتشان است، می تواند آنها را از درد حوادث آسیب زای گذشته محافظت کند.
ایجاد یک واقعیت خیالی که در آن احساس مهم بودن و تاثیرگذاری می کنند، آرامش و پذیرشی را فراهم می کند که نتوانسته یا نمی توانند از والدین خود دریافت کنند. افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه نیز ممکن است هذیان و توهم را تجربه کنند، اما آنها معمولا پارانوئید هستند تا خودبزرگ بین.
تحقیقات نشان می دهد که بازماندگان تروما ممکن است به هذیان یا توهم خودبزرگ بینی به عنوان یک مکانیسم مقابله تکیه کرده و با کمک آن، سعی در فرار از احساسات ناراحت کننده داشته باشند. بسیاری از کسانی که تفکر هذیانی را تجربه می‌کنند، باورهای خود را بسیار معنادار توصیف می‌کنند که باعث ایجاد حس هدف و هویت می‌شود. این اعتقادات محکم به آنها کمک می کند تا رویدادهای آسیب زا را پردازش کرده و عزت نفس شان را تقویت کنند، و این می تواند توضیح دهد که چرا برخی از آنها تمایلی به درمان بیماری خود ندارند.
6. تأثیرات فرهنگی و اجتماعی ممکن است باعث توهم خودبزرگ بینی شود
برخی از عوامل فرهنگی و زمینه های اجتماعی نیز ممکن است منجر به تصورات نادرست و مغالطه آمیز شوند. به عنوان مثال، پیشینه مذهبی یا موقعیت اجتماعی افراد، در صورتی که معتقد باشند از مزایای خاصی مانند احترام بیشتر برخوردار هستند، می‌تواند آنها را مستعد هذیان‌ها و توهمات کند.
در فرهنگ‌های غربی، افراد ممکن است به دلیل فشارهای اجتماعی که بر موفقیت و پیروزی تأکید دارند، بیشتر مستعد ایجاد تفکر خودبزرگ بینی باشند. محیط رقابتی می تواند باعث شود افراد باور کنند که دارای توانایی ها یا استعدادهای خارق العاده ای هستند که آنها را متمایز می کند.
از سوی دیگر، در فرهنگ‌هایی که بر ارزش‌های اجتماعی و جمعی تأکید دارند، ممکن است توهمات خود بزرگ بینی کمتر اتفاق بیفتد. در این فرهنگ‌ها، ممکن است افراد بیشتر تمایل داشته باشند که خود را بخشی از یک گروه بزرگ‌تر ببینند تا فردی با قدرت‌های منحصربه‌فرد.
اعتقادات مذهبی و معنوی نیز می تواند در ایجاد باورهای غلط نقش داشته باشد. برخی از افراد ممکن است تجربیات مذهبی یا معنوی را به عنوان شواهدی از جایگاه یا اهمیت بالای خود تفسیر کنند که منجر به تفکر هذیانی می شود.
7. سوگیری های شناختی و الگوهای فکری می توانند به خود بزرگ بینی منجر شوند
سوگیری های شناختی مختلف از جمله سوگیری تاییدی، که در آن افراد به طور مداوم به دنبال اطلاعاتی هستند که باورهای خودشان را تایید کند، می توانند باعث تصورات غلط شوند. توهم کنترل، که باعث می شود افراد بر این باور باشند که کنترل بیشتری بر محیط خود نسبت به خودشان دارند، نیز می تواند به مغالطه های شناختی کمک کند.
الگوهای فکری دیگری که می‌توانند باعث توهم و هذیان‌های خودبزرگ بینی شوند، عبارتند از تفکر جادویی، باوری که افراد معتقدند افکار یا اعمالشان می‌تواند بر رویدادهای جهان تأثیر بگذارد. در نهایت، تعمیم بیش از حد، یا نتیجه گیری گسترده بر اساس تجربیات یا شواهد محدود، می تواند منجر به برداشت های نادرست شود.
در نهایت، این الگوهای تفکر تحریف شده می‌تواند باعث شود افراد باور کنند که توانایی‌های استثنایی یا دانش ویژه‌ای دارند، حتی اگر شواهدی بر خلاف آن وجود داشته باشد.
8. استرس و رویدادهای زندگی
در نهایت، استرس و رویدادهای مهم زندگی می تواند به ایجاد توهم یا هذیان خود بزرگ بینی کمک کند. وقتی افراد استرس‌های روانی یا تغییرات اساسی را در زندگی‌شان تجربه می‌کنند، این می‌تواند منجر به الگوهای تفکر تحریف‌شده و سوگیری‌های شناختی شود که به مغالطه و بزرگ نمایی کمک می‌کند. از آنجایی که استرس حاد باعث عدم تعادل شیمیایی در مغز می شود، افراد را در برابر تفکر هذیانی آسیب پذیرتر می کند، به خصوص اگر سابقه خانوادگی روان پریشی داشته باشند.
این افراد ممکن است شروع به این باور کنند که توانایی ها یا استعدادهایی استثنایی برای مقابله با استرس فزاینده خود دارند. آنها همچنین ممکن است درگیر تفکر جادویی شوند و معتقد باشند که افکار یا اعمال آنها می تواند نتیجه موقعیت را کنترل کند.
افکار نهایی در مورد درک هذیان یا توهم خود بزرگ بینی
طبق تحقیقات گسترده روانشناسان، هذیان و توهم خود بزرگ بینی معمولاً به دلیل ژنتیک، اختلالات روانی، عوامل عصبی یا تروما رخ می دهد. سوء مصرف مواد، استرس، تحریف های شناختی و تأثیرات فرهنگی نیز می تواند منجر به تفکر هذیانی شود. برای اطمینان از مدیریت و درمان موثر هذیان خودبزرگ بینی، درک علل این وضعیت ضروری است. اگر شما یا کسی که می‌شناسید از توهم عظمت رنج می‌برید، در جستجوی درمان درنگ نکنید، به خصوص اگر این وضعیت به دلیل یک بیماری روانی زمینه‌ای رخ دهد.
سلام وقت بخير امكانش هست فردي در راستاي به تحقق رساندن اين هذيان گامي هم برداره؟مثلا واقعا تحصيلات عالي كسب كنه و موفقيتي در كار كسب كنه اما هم چنان هذيان گونه به دستاوردهاش نگاه كنه؟